“Denken is een werkwoord”

“Denken is een werkwoord”

We zien een ijsberg, met een eenzame roeier. Het doel is, uiteraard, uit de buurt te blijven van die ijsberg. Maar de onderstroom drijft hem steeds weer terug. De roeier kan drie dingen doen: zich laten meevoeren en te pletter varen, tegen de stroom in roeien of die onderstroom voor zich laten werken. Neurolinguïstisch programmeren (NLP) gaat over dat laatste.

Je kent dat wel: je zit niet lekker in je vel. Je wilt wel wat veranderen, maar daar moet je moeite voor doen, keuzes voor maken. Op het droge bestaat de onderstroom dan ook meestal uit ondermijnende gedachten of ‘beperkende overtuigingen’ die je van je doel afhouden, zoals ‘ik weet niet hoe het moet’, ‘wat zullen ze wel niet denken’ of ‘dat is vast veel te moeilijk’.

Daniëlle Egstorf, NLP-coach Optimaal functioneren, en Marjan Jakobs van coachingspraktijk Mea Vota coachen coachen een groepje deelnemers van een workshop.

NLP is een instelling, een houding, een gereedschapskist om jezelf bewust te laten denken en communiceren met anderen. Het is rond 1970 ontwikkeld aan de Universiteit van Californië, al is het resultaat niet wetenschappelijk aangetoond. Toch zegt Jakobs stellig: “Alles wat een ander kan, kun jij ook”. Het klinkt als peptalk, maar het is geen kunstje. Als je echt iets wilt, kun je het leren door erop te focussen. Talent helpt wel, maar is geen voorwaarde.

Leveren je gedachten je op wat je wilt?

Het gaat er om je bewust te worden van de argumenten die je hebt om iets níet te doen en hoe je ze kunt ombuigen in iets wat je helpt je doel te bereiken. De coaches benadrukken: “Gedachten zijn geen feiten, maar interpretaties. Denken is een werkwoord; je hebt er invloed op. Je kunt negatieve gedachten dus ook ombuigen in positieve gedachten. Leveren je gedachten je op wat je wilt?” Wil je bijvoorbeeld carrière maken omdat je meer wilt en kunt, bedenk dan eerst wat je precies wilt. Gaat het om een hogere functie, een nieuwe uitdaging, meer zekerheid, meer salaris, erkenning of waardering? Ben je bereid om daar energie, tijd, geld en/of een opleiding in te steken en de zekerheden die je nu hebt los te laten? En daarvan te genieten?

Nog een voorbeeld: een collega legt een spoedklus bij je neer. Voel je je gestresst en ga je met lange tanden aan het werk, ga je het gesprek aan en maak je een nieuwe planning of zeg je nee en leg je het terug? Je hebt minstens twee momenten waarop je kunt kiezen wat je doet: tussen je waarneming en je gevoel daarover en tussen je emotie en je actie. Word je bewust van wat je op dat eerste moment onbewust denkt en handel daar positief naar.

Je rot voelen is je eigen keus

De methode helpt je dus ‘mentaal vitaal voelen’. Mensen merken het als je moe of geprikkeld bent. En wat je uitstraalt, beïnvloedt je communicatie. Ben je niet overtuigd van wat je vertelt, dan kom je niet geloofwaardig over. Zo bereik je je doel niet. “Als je je rot voelt, is dat je eigen keus”, zegt Jakobs. Ze haast zich te zeggen dat we dit niet moeten verwarren met verdriet of schrik door plotselinge tegenslagen als ziekte of dood van dierbaren. “Daar heb je verwerkingstijd voor nodig.” Al kan NLP ook helpen om het rouwproces te versnellen of te verzachten.

Aangepast communiceren

Met NLP kun je ook ‘het wereldmodel van een ander verkennen’ met ‘rapport’ (spreek uit: rapoor, Frans voor communicatie). Het gaat dan om het aangepast communiceren op hetzelfde emotionele niveau als de ander door goed te observeren. Je past jouw woordgebruik, toon, intonatie en houding aan aan dat van de ander. “Iedereen heeft zijn eigen ideeën en overtuigingen. Om begrip te creëren, moet je contact maken op hetzelfde niveau. Dan zal de ander eerder geneigd zijn om naar jou te luisteren.”

Er zijn verschillende manieren om dat te doen, waaronder matching, backtracking, pacing en sorting. Bij matching kopieer je het gedrag en de taal van de ander op hoofdlijnen. Bij backtracking gebruik je woorden van de ander en herhaal je min of meer wat hij heeft gezegd. Pacing is in je eigen woorden geïnteresseerd reageren op wat de ander zegt en sorting (by other) is je volledig oriënteren op het gedrag van de ander. Elke vorm heeft ook een tegenhanger (resp. mismatching, papegaaien, leading en sorting by self) die ervoor zorgt dat je al snel het contact met de ander verliest.

Oogbewegingen volgen

Een bekende NLP-methode, die ook gebruikt wordt in verhoren, is het volgen van oogbewegingen. Daaraan kun je vaak zien of iemand iets verzint (kijkt naar links) of zich iets herinnert (kijkt naar rechts) en of iemand visueel (kijkt naar boven), auditief (midden) of op gevoel (beneden) reageert. Overigens reageert een klein percentage mensen precies tegenovergesteld, dus helemaal waterdicht is het niet. Andersom werkt het ook: als je omhoog kijkt bij het leren, dan neem je informatie als beelden op, zodat je het makkelijker kunt onthouden. Zo kun je kinderen tijdens een handbalspel bijvoorbeeld rekentafels leren.

Ter afronding leert de groep een prettige herinnering op te roepen met een ‘anker’. Het werkt zoals je ook het beeld van een garage voor je ziet bij het ruiken van motorolie of dat leuke meisje bij het horen van een bepaald liedje. Denk aan een groot geluksmoment, maak het mooier als je wilt en raak vervolgens bewust tien seconden je hand aan. De eerstvolgende keer dat je dat gevoel wilt oproepen, raak je je hand op die plek aan en… voilà. Lukt het niet, dan kun je altijd bellen met Marjan of Daniëlle.

Bernadet Timmer